بسیاری از افراد بر این گمان هستند که مالیات بر درآمد، مفهومی جدید و نوظهور است. اما مالیات گرفتن از مردم و کسب و کارها از دوران باستان رایج بوده است.اما امروزه دولتها روال مشابهی با گذشته را دنبال میکنند. هرچند که ساز و کار آن پیچیدهتر و مشخصتر شده است. چرا که شکل مشاغل، تنوع آنها و رویکرد و نگرش جامعه عوض شده است. دولتهای امروزی به نسبت درآمد شرکتها و اشخاص از آنها مالیات میگیرند.
اکثر افراد راه اندازی رستوران را امری ساده میدانند؛ در صورتی که عدم توجه به بحث حسابداری و مالیات رستوران میتواند منجر به مشکلات زیادی در مدیریت رستوران شود.
مالیات بر درآمد، مفهومی است که همۀ کسب و کارها با آن سر و کار دارند. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف مالیات میپردازیم. سپس به صورت اختصاصی مالیات رستوران را مورد بررسی قرار خواهیم داد. پس لازم است پیش از هر چیز به معرفی و تعریف چند مفهوم مالیاتی اشاره داشته باشیم.
مروری بر تعاریف مفاهیم مالیاتی
مالیات در اصل به انتقال بخشی از درآمد افراد و شرکتها به دولت گفته میشود. با درآمدی که از این طریق برای دولتها حاصل میشود، هزینههایی برای تأمین مخارج عمومی و عمران و آبادانی کشور صورت میگیرد. مالیات در واقع یکی از ابزارهای کاربردی دولت است و هر ساله میزان آن به مقدار مشخصی در بودجۀ کشور افزایش پیدا میکند. از مالیات بر تمام سطوح درآمدی تا خدمات مشاغل استفاده میشود.
مفهوم دیگری که لازم است درک درستی از آن داشته باشیم، ارزش افزوده است. حتماً هنگام خرید از فروشگاهها و در مواجه با بستهبندی اجناس مختلف، عنوان «مالیات بر ارزش افزوده» را مشاهده کردهاید. ارزش افزوده در واقع میزان کار و تلاشی است که روی مواد خام صورت میگیرد تا آن را به یک محصول قابل استفاده تبدیل کند. مثلاً اختلاف بهای فروش یک میز چوبی با قیمت مواد خام مورد نیاز آن، ارزش افزوده نامیده میشود.
مفهوم دقیق مالیات رستوران
وقتی صحبت از مالیات بر ارزش افزوده میکنیم، در واقع مالیاتی است که برای کاری که روی آن محصول صورت گرفته پرداخت میشود. مثلاً مالیات رستوران از همین جا نشأت میگیرد. حتماً برایتان پیش آمده است که پس از صرف غذا در رستوران یا فست فود، هنگامی که برای پرداخت صورتحساب مراجعه میکنید مبلغی بیش از آنچه در منو بود را در صورتحساب میبینید. این مبلغ در واقع ارزش افزودهای است که برای تهیۀ غذا یا نوشیدنی صرف شده است. مالیات رستوران در اغلب موارد چیزی معادل با 9 درصد قیمت آن است.
بررسی روند مالیات رستوران و فستفودها
پس از مراجعه کردن به رستوران و سفارش غذا، مسئول صندوق، فیش مبتنی بر صورتحساب را به شما میدهد. در این موارد تنها کافیست نگاهی جزئی به صورتحساب داشته باشید تا متوجه درج برخی قوانین مالیاتی در آن شوید. در فیش صورتحساب که به شما داده میشود، بخشی شامل فهرست غذاهای سفارش داده شده، تعداد و قیمت آنهاست. معمولاً در بخش پایین فیش نیز جمع کل قیمت نوشته شده است. در اغلب رستورانها با موردی به نام مالیات بر ارزش افزوده مواجه میشویم که در نهایت باعث افزایش مبلغ نهایی برای خریدار میشود.
قانون مالیات رستوران شامل چلوکبابیها، سالنهای غذاخوری، سفره خانههای سنتی، غذافروشیهای زنجیرهای، کافی شاپها و برندهای تجاری است. در مالیات بر ارزش افزودۀ اصناف ذکر شده است که واحدهای صنفی و اغذیه فروشیهایی که دارای نشان تجاری بوده و به صورت زنجیرهای فعالیت میکنند، مشمول دریافت مالیات بر ارزش افزوده از مشتریان خود هستند. اما در بین اغذیه فروشیها و رستورانها، آنان که غذاهای طبخ سریع یا فست فود ارائه میدهند مجاز به دریافت مالیات از مشتریان خود نیستند. قوانین مالیاتی در فست فودها عنوان صریحاً عنوان کرده است که دریافت مالیات در چنین غذافروشیهایی خلاف قانون است.
نکته مهم در پرداخت مالیات رستوران
نکتۀ مهم دیگر که اغلب نادیده گرفته میشود این است که دریافت ارزش افزودۀ مجد از کالاهایی که قبلاً مالیات خود را پرداخت کردهاند مجاز نیست. مثلاً هنگام صرف غذا در رستوران، اغلب ما نوشیدنیهایی را در کنار غذایمان سفارش میدهیم. تنها در مواردی ملزم به پرداخت مالیات هستیم که نوشیدنی آن توسط خود مجموعه تولید شده باشد. در صورتی که محصولات بسته بندی و کارخانهای ارائه شوند، دریافت مالیات از مشتری خلاف قانون خواهد بود. طبق گفتههای رئیس رستوران داران و سلف سرویس، همۀ رستورانهایی که در حال حاضر فعالیت دارند بابت تمامی اقلامی که در آشپزخانۀ خود تولید میکنند، ارزش افزوده دریافت مینمایند.
روشهای محاسبۀ مالیات رستوران
دریافت مالیات رستوران زمانی اتفاق میافتد که یک اغذیه فروشی، برنج و گوشت و دیگر مواد اولیه را با هم ترکیب کرده و غذای مورد نظر را پخت میکند. رستورانها تنها موظف به دریافت مالیات از چنین خدماتی هستند. این امر بیان میکند که دریافت مالیات از موارد ارسال در کنار غذای مورد نظر، خلاف قانون است و بسیاری از مشتریان رستورانها از وجود چنین قانونی مطلع نیستند. همچنان که دریافت مالیات بر ارزش افزوده توسط رستورانهای غیر زنجیرهای و خدماتی نیز غیرقانونی است.
تنها رستورانهایی که خدمات خود را به شکل ثابت در محل رستوران عرضه میکنند و دارای نام و نشان تجاری هستند قادر به دریافت مالیات بر ارزش افزوده خواهند بود. بنابراین دریافت هرگونه مالیات توسط اغذیههای بیرون بر ممنوع بوده و با متخلفان برخورد قانونی میشود. با این همه، قوانین مشخص و دقیقی بر وضع مالیات رستوران وجود دارد و محاسبۀ آن توسط سازمانهای صنفی و دولتی صورت میگیرد. در ادامه به روشهای محاسبۀ مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزودۀ رستورانهای خواهیم پرداخت.
محاسبۀ علیالرأس مالیات و خوداظهاری مالیاتی
در روش محاسبۀ علیالرأس مالیات، نمایندۀ ادارۀ مالیات با توجه به شناخت از مشاغل مختلف و بازدید از اماکن، مبلغی را به صورت علیالرأس تعیین میکند. این روش از دریافت مالیات به دلیل روند پیچیده و شهودی محاسبات، دقت زیادی ندارد و همچنین وقت زیادی هم میگیرد. اما در روش خود اظهاری مالیاتی، فرمهای مشخصی توسط کسب و کار مورد نظر پر شده و به سازمان مالیات ارسال میشوند. در این فرمها عملکرد یک سالۀ خود را مطابق با قوانین و مقررات سازمان دارایی به صورت خود اظهاری به ادارۀ مورد نظر ارسال میشوند.
محاسبۀ مالیات بر ارزش افزودۀ رستوران
تا پیش از اصلاح شدن قوانین مالیاتی کشور، مطابق با با مادۀ 96 این قانون، رستورانها و اغذیهفروشیها در گروه دوم مالیاتی اشخاص حقیقی قرار میگرفتند. اما پس از ایجاد تغییرات در قانون مالیات، میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی رستورانها مطابق با حجم فعالیت و میزان درآمد آنها تعیین میشود. همانطور که گفتیم، همۀ رستورانها، چلوکبابیها، تالارهای پذیرایی، سفره خانههای سنتی و اغذیهفروشیهای زنجیرهای با مالکیت حقیقی و حقوقی، مشمول دریافت مالیات بر ارزش افزوده هستند. در این بین، فستفودها اجازۀ دریافت مالیات بر ارزش افزوده از مشتریان خود را ندارند.
کلام آخر
آخرین موردی که به خاطر میآید، حق سرویس هزینۀ 5 درصدی است که برخی رستورانها بابت خدمات ویژۀ خود اخذ میکنند. در این راستا لازم به ذکر است که دریافت حق سرویس در رستورانها خلاف قانون است و مشتریان میتوانند در صورت مشاهدۀ چنین چیزی، اقدام به ثبت شکایت کنند. کافی شاپها نیز همچون سایر بنگاههای خدماتی و غذایی مشمول مادۀ 131 قانون مالیات مستقیم هستند. در واقع بخشی از هزینههای آنان توسط صندوق فروشگاهی و دارایی جبران خواهد شد. در نهایت باید گفت که رستورانهای مبتنی بر ارائۀ غذاهای آماده و فست فود اجازۀ دریافت مالیات ندارند. حتی اگر با داشتن سالن و میز و صندلی، خدمات در محل به مشتریان خود ارائه دهند.
نباید این نکته را فراموش کرد که حسابداری رستوران امری تخصصی است که باید با استفاده از حسابداران حوزه رستورانی صورت پذیرد. همچنین استفاده از یک نرم افزار حسابداری رستوران مناسب میتواند این فرایند را به شکلی بسیار بهینهتر برای شما انجام دهد. پیشنهاد میکنیم با سروفراز همراه باشید تا اطلاعات بیشتری برای مدیریت و حسابداری رستوران به دست آورید.